Arş. Gör.
HAVVA İSLAM
ÇELİK

Başlama Tarihi : 08.11.2023
Bitiş Tarihi :
Proje Konusu : Mısır topraklarının Hz. Ömer döneminde fethi ile İslam topraklarına Kıptîler, Rumlar, Berberiler, Yahudiler ve Nubelilerden oluşan Mısır'ın etnik çeşitliliği dahil olmuştu. Bu etnik gruplar Müslüman Devletlerinin hakimiyetlerinde sosyal hayatta kendilerine yer bulurken özellikle kadim ve aynı zamanda yerli Mısır halkı olarak tanımlanan Kıptîler, İslam devletlerinin hâkim olduğu Mısır'da genellikle dini serbestlik içinde etkin bir rol oynadılar. Demografik olarak Mısır'ın her bölgesine yayılan Kıptîler, bilhassa toplumsal alanın genelinde yer aldılar. Mısır toprakları 358/969 yılında Şiî bir devlet olan Fâtımî Devleti'nin hakimiyeti altına girdiğinde Kıptîler, kimi zaman Sünnî Müslümanlara tercih edilerek devletin önemli kademelerinde vazifelendirilmişlerdir. Bunun yanı sıra Kıptîler, Fâtımî Devleti ile Bizans İmparatorluğu arasında meydana gelen siyasî çatışmalarda diplomasi görevini yerine getirmeleri, diğer kiliseler ile devlet arasında köprü vazifesi görmeleri, sınır güvenliği gibi hususlarda etkin rol oynamışlardır. Arapçayı benimseyerek kültür birliğine katkı sunmaları ve iktisadî hayatta farklı alanlarda faaliyetlerde bulunmaları onları toplumun vazgeçilmez bir unsuru hâline getirmiştir. Bu sebeple Fâtımî Devleti hâkimiyetindeki Kıptîlerin yaşadığı toplum ile dinî, siyasî, sosyal ilişkilerinin geniş bir perspektifte incelenme zorunluluğu çalışmanın önemini ortaya koymak bakımından ehemmiyet kesp etmektedir. Fâtımî Devletinin mezhebi politikasının bir sonucu olarak Mısır topraklarında farklı alanlarda ön planda bulunan Kıptîlerin, dinî hayatta, iktisadî hayatta etkin rol oynadıkları iddia edilmiştir. Araştırmada, ilk olarak Kıptî kavramının etnik ve dini bağı netleştirilerek kavramın yeniden tanımlanmasının mümkün olup olmadığını incelenecektir. Kavramın tanımlanmasından hareketle Fâtımî döneminde Kıptîler hakkında bilgiler verilmeye çalışılarak Fâtımî Devletinin, selefleri olan Sünnî devletlerden farklı olarak Kıptîler için takip ettikleri politikalar ele alınacak, Kıptîlerin Fâtımî Hilafeti'ndeki rollerin ortaya koyulmaya çalışılacak ve Mısır'ın en önemli zimmî grubu perspektifinde Fâtımî toplum yapısının ortaya çıkarılması sağlanacaktır.
Proje Konum : Araştırmacı
Proje Türü : Yükseköğretim Kurumları tarafından destekli bilimsel araştırma projesi
Güncelleme Tarihi : 2023-12-03 06:57:59

Başlama Tarihi : 2023-11-08
Bitiş Tarihi : 2025-11-07
Tamamlandı Tarihi :
Proje Bilim Dalı : Sosyal Bilimler
Proje Durum : Devam Ediyor
Ekip : Ömer SABUNCU, Havva İslam ÇELİK
Anahtar Kelimeler : İslam Tarihi, Fâtımî Devleti, Kıptîler, Mısır, Şia